ناشران اصیل ایرانی از کتابخوانی چه می‌گویند

یکی از کلاس هایم در کتابخانه‌ی دانشگاه برگزار می شد. در حین تدریس به یک کتاب جالب رسیدم؛

” تاریخ شفاهی کتاب ” و یک هفته آن کتاب را امانت گرفتم. نناشرانکه حدود ۵۰۰ صفحه گلاسه و سنگین شده است.

از دل این گفتگوها نکات نابی می‌توان یافت که در هیچ کتابی پیدا نخواهید کرد؛ این گفتگوها هم مملو از نکات مهم و جالبی هستند.

انتشارات طهوری متعلق به مرحوم سید عبدالغفار طهوری خلخالی است که فرد بی نظیری بوده است برای مثال کتابی به نام لغت فرس را چاپ کرده‌اند و ۳۰ سال قیمت آن ۴تومان و ۵ریال باقی مانده و هرگز گران نشده است. چیزی به نام تورم را اصلا در کتاب‌های مرحوم طهوری نمی‌توان دید. ایشان اعتقاد داشتند کتاب کالا نیست، غذای روح است.

می‌گفتند اگر داروخانه‌ای داروی اشتباهی به مریض‌اش بدهد جسمش را بیمار می‌کند اما ما اگر کتاب اشتباه بفروشیم، روح آدم ها را مریض می‌کنیم و اینگونه بوده است که هر کتابی را به مغازه‌اش نمی‌آورد. از ذیگر کارهای زیبای او فروش قسطی کتاب بوده است. اما امروزه چند نفر از کتابفروش‌ها  و ناشران اینگونه به کتاب نگاه می‌کنند؟

محمد قاسم لیما صالح رامسری، مدیر انتشارات معین، اشاره مهمی به روح کتابخوانی در ایران می‌کند وی معتقد است گستردگی فضای مجازی و اپلیکیشن ها و وسایل ارتباط جمعی نه تنها سرانه مطالعه را کاهش نمی‌دهد بلکه به سطح بینش و آگاهی مردم نیز می‌افزاید. مانند ژاپن، همچنان کتاب و مطبوعات جایگاه خود را دارند بنابراین تاکید ایشان بر این است که فرهنگ مطالعه و کتابخوانی را بایستی از پایه در افراد جامعه نهادینه کرد. آموزش و پرورش، خانواده، دانشگاه ها، وزارت ارشاد و رسانه ها در شمارگان یک کتاب تاثیرگذارند و تجربه جالبی که آقای لیما صالح از متروی فرانسه بیان می‌کند این است که بعنوان یک ناشر خجالت کشیده است وقتی در دستان همه مردم روزنامه دیده و حتی یک فرد را ندیده است که بی دلیل به در و دیوار نگاه کند.

او این ها را اثباتی می داند بر اینکه امکانات دیجیتال، انسان را از کتاب دور نمی کند. این‌ها وظیفه نظام آموزشی ماست. مطالعه انسان را عمیق و از سطحی نگری دور می‌کند.

امروز متاسفانه بازار نشر کتاب‌هایی که انواع تست های چهارجوابی را در تیراژهای بالا برای بچه های معصوم ما چاپ می‌کنند سرسام آور شده است. این به ضعف نظام آموزشی ما برمی‌گردد. قیمت کتاب نسبت به اقلام دیگر گران نیست. اصولا روح جامعه ما، کتاب‌خوان نیست.

حسین مفید، مدیر و موسس انتشارات مولی نظرش این است که بی اعتمادی یکی از مهم ترین عوامل کاهش تیراژ کتاب ها درکشور است. وی می‌گوید مشتریانی دارد که می‎آیند و مثنوی معنوی قبل از انقلاب را می خواهند، در حالی که این کتاب هیچ سانسوری پس انقلاب نشده است!

سید ناصر میرباقری، مدیر انتشارات خانه فرهنگ و هنر گویا پژوهشی در فرانسه انجام داده است و متوجه شده که نزدیک بیست درصد کتابفروشی‌های رو به روی دانشگاه سوربن جمع آوری شده‌اند و از آینده کتاب در کشور ناامید است. مهم‌ترین خاطره‌ای که ایشان نقل می‌کنند مربوط به استاد فرشچیان است، وقتی از دیدن کتاب‌شان سجده شکر به جا آوردند و صحنه زیبایی را آفریدند.

اگر نام چند نشر فوق را شنیده باشید، حتما نام ققنوس را شنیده‌اید که امیر حسین‌زادگان مدیریت آن را بر عهده دارد.

وی یکی از مشکلات عمده نشر را ازدیاد ناشر می‌داند و اعلام میکند در کشور ۱۱هزار ناشر داریم! این انتشارات تا به حال بیش از ۱۵۰۰ عنوان کتاب چاپ کرده است که از بین آن ها دالان بهشت با فروش ۲۵۰ هزار نسخه پرفروش ترین و پس از آن در “سمفونی مردگان” و  ” عشق در زمان وبا ” را در لیست پرفروش ها می‌بینم . امیرحسین زادگان معتقد است با وجود مشکلات، آینده کتاب خوب است و مهم این است که چگونه کار می‌کنی و چطور سرمایه گذاری می‌کنید. کسانی‌که با برنامه کار می‌کنند، موفق ترند.

نشر ثالث از نشرهای دوست داشتنی دیگر است که در خیابان کریمخان تهران واقع شده است. در این کتاب فروشی فضایی وجود دارد تا افراد از ساعت نه صبح تا نه شب بیایند و از کتاب‌ها استفاده کنند و در صورت نیاز از آن کپی هم بگیرند. این نشر تاکنون بیش از ۱۴۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده است و مدیریت آن با آقای مطبعه چی است. ایشان اعتقاد دارد دولت و بخش خصوصی دست به دست هم می‌دهند که ما کتاب نخوانیم و می گوید ۲ هزار کتابخانه داریم اما یکسال است که دولت برای کتابخانه ها کتاب نخریده است.

و در مصاحبه اش در سال ۹۳ در مدارس هم یک کتابشناس و کتابدار وجود ندارد تا کتابهای درستی را به دانش آموزان پیشنهاد دهد.

صحبت های نادر قدیانی، مدیر انتشارات قدیانی نیز در مورد بازار فعلی و آتی کتاب جالب توجه است :

” با وجود همه مشکلات حوزه نشر، زیربنای نشر تخصصی را روشن ارزیابی می کنم. معتقدم مصرف کننده با دیدن ویترین خرید می‌کند. اما امروز ما از داشتن ویترین کتاب محرومیم. امروزه پاساژهای تجاری بزرگی راه اندازی شده اند. اگر در دهه آینده حدود ۱۵۰۰ کتاب فروشی بزرگ در این مجموعه ها تاسیس شوند، به شکل گیری عرضه و تقاضا کمک می‌کنند.من معتقدم بزرگترین ضربه را ناشران کتب کمک درسی به صنعت نشر وارد کرده اند. اگر آنها به اسم آموزشگاه فعالیت کنند خیلی بهتر از این است که نام ناشر را برای خود برگزینند. “